Nieuws, Kennis en Visie
Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het snijvlak van het sociaal domein en informatievoorziening.
Meer dan een spiegel
Eén van de beste aanbevelingen van de commissie-Elias was de oprichting van een onafhankelijk organisatie die zou moeten voorzien in het door deze commissie geconstateerde ‘tekort aan reflectie, tegengeluiden en kritische toeten over ICT-projecten’.
Van deze organisatie, genaamd Bureau ICT-toetsing (BIT), ‘moet een zuiverende werking uitgaan op onrijpe en tot falen gedoemde plannen’, aldus de commissie-Elias in haar eindrapport. Een welkom initiatief, vond ik destijds en dat vind ik nog steeds. Het is goed en belangrijk om een spiegel voorgehouden te krijgen, om je af te vragen: zijn we nog op de goede weg? Vormen de trajecten die in gang zijn gezet (nog) het juiste antwoord op het onderliggende probleem? Is het niet verstandig even een time-out in te lassen? Inmiddels zijn we 53 BIT- rapporten verder. Met de soms stevige rapporten maakte de organisatie geen vrienden, zo blijkt uit een recent NRC-artikel.
De ambtelijke weerstand tegen het BIT, schreef de krant, groeide per kritisch rapport. De spanning liep in het najaar van 2018 hoog op na een lovend extern evaluatierapport over het functioneren van het BIT. Te lovend, vond de top van het ministerie van BZK en liet vervolgens een eigen onderzoek doen. Een lang verhaal kort: het conflict over het evaluatierapport heeft inmiddels geleid tot het vertrek van de bureaumanager van het BIT, hoogleraar ICT Hilhorst, en tot onzekerheid over de toekomst van deze – tijdelijke – organisatie die in principe eind volgend jaar wordt opgeheven.
Voor alle duidelijkheid – we hebben organisaties als de Algemene Rekenkamer en het BIT nodig, zij vervullen een zeer nuttige functie als kritische spiegel. Van mij mag het BIT ook best adviseren de stekker uit een project te trekken. De vraag is echter – wat te doen met ernstige kritiek?
Geen enkel traject is gestart als een hobby van enkele ambtenaren. Er is altijd een doel en dat doel is er nog steeds wanneer de stekker eruit ligt. Neem de bouw van het landelijk persoonsregister. Na 10 jaar, 24 evaluatierapporten en 100 miljoen belastinggeld besloot het kabinet het IT-project alsnog af te blazen. Maar dat neemt niet de noodzaak weg van een modern landelijk persoonsregister. Direct na het besluit vroegen de gemeenten zich dan ook meteen af: wat nu? hoe gaan we verder? Het zou wenselijk zijn als het BIT behalve te toetsen, ook op die vragen een antwoord zou geven, of op z’n minst een richting aangeeft, een handelingsperspectief biedt. Nu duurt het vaak veel te lang voordat een project dat is stopgezet weer wordt opgepakt en ondertussen suddert het probleem voort. En als ik nog een ander ongevraagd advies aan het BIT mag geven – evalueer vaker en sneller en kijk ook vooraf goed naar de projecten.
Kortom, wees meer dan alleen een spiegel en een rem, vertel ook hoe het beter/ anders kan.
(Dit is een blog van Algemeen directeur Larissa Zegveld dat is verschenen op iBestuur online.)
terug naar overzicht