24.06.2019

Digitale kloof overbruggen voor burgers met een beperking

Een goede UX-strategie zorgt ervoor dat burgers de klantreis in de wereld van werk en inkomen soepel en probleemloos afleggen. Een toegankelijk online ontwerp is daarbij een randvoorwaarde, ook voor burgers met een beperking. Rutger Rek is de toegankelijkheidsexpert bij Wigo4it: ‘Wij zullen er in elk geval alles aan doen om de kloof tussen reguliere gebruikers en gebruikers met een beperking te overbruggen.’

Met de komst van Edison, een burgerportaal waar de burger online zaken kan regelen rond werk en inkomen, is toegankelijkheid een belangrijk aandachtspunt geworden. Mede daarom werd in 2018 toegankelijkheidsexpert Rutger Rek in huis gehaald. Immers, alle burgers moesten de online omgeving begrijpen en kunnen gebruiken. Ook de mensen die bijvoorbeeld slechtziend of kleurenblind zijn. Rek: ‘Binnen de organisatie is vanaf dat moment volop ingezet om onze online oplossingen zo toegankelijk mogelijk te maken voor de burger. Waar ik blij mee was, is dat het onderwerp al volop leefde binnen de organisatie. Wij hadden de ambitie om het Waarmerk drempelvrij.nl te behalen voor Edison op het een na hoogste niveau van WCAG Compliance zoals beschreven door het W3 Consortium, de wereldwijde organisatie die de standaarden voor toegankelijke websites verzorgt. Inmiddels hebben we het waarmerk behaald, dat was een belangrijk moment.’

Testen, testen en testen

‘Er zijn maar weinig organisaties in Nederland die het Waarmerk hebben. Op drempelvrij.nl staan er slechts 70 vermeld’, vertelt Rek. Uiteindelijk heeft de Nederlandse Stichting Accessibility de Edison-omgeving beoordeeld en aanbevelingen gedaan wat er beter kon. Vervolgens hebben ze die slag met goed gevolg doorlopen. ‘We beseffen hier goed dat een deel van onze doelgroep een functionele beperking heeft. Dat kan gaan om een visuele, cognitieve of auditieve beperking. Iets dat je beperkt in een normaal gebruik van een website. Bij ons team weten we dat elke component – een formulier dat moet worden ingevuld, of wat dan ook – zo uitvoerig mogelijk moet worden getest met het oog op álle gebruikers. Eenvoudig voorbeeld: ik stel mijn scherm in op zwart en werk met een screenreader die voorleest wat erop het scherm gebeurt. Dan test ik zelf of ik er eenvoudig doorheen kom en bijvoorbeeld goed een afspraak kan maken op de juiste datum op de juiste tijd. Ik maak dan alleen gebruik van mijn toetsenbord en dus niet het scherm.’

Naspelen doelgroep

Of het nu ging om vormgeving of het niveau van de teksten; overal was ruimte voor verbetering. ‘Daarna gingen we het weer testen, net zolang totdat je voldoet aan alle richtlijnen. Feitelijk spelen we hier voortdurend de doelgroep na. Het zou natuurlijk, heel eerlijk, beter zijn als we in de toekomst nog vaker echt met burgers uit de doelgroep testen. Dat is toch de ultieme test. Kan een slechtziende burger met onze applicatie goed uit de voeten?’ Samen met het UX team is Rek ook verantwoordelijk voor het gebruiksgemak van de reguliere gebruikers van Edison, zonder beperking. ‘De uitdaging ligt vaak bij ons woord- en taalgebruik. Een ‘toeslag’ is bijvoorbeeld een moeilijk woord voor sommige burgers. In toegankelijk woordgebruik valt nog altijd een verbeteringsslag te maken. Bij een nieuwe testversie van Edison heb ik een video van user tests gezien waarop je de gebruikers kon volgen. Sommige gebruikers flitsten er doorheen, en anderen kwamen er maar moeilijk uit. Wat ik daarvan leer is dat je er nooit vanuit kan gaan dat de gebruiker er wel uitkomt. Testen, testen en nog eens testen, dat moeten we doen.’

Relatie UX

‘Ik implementeer en maak wat de UX-designer heeft bedacht’, vervolgt Rek. ‘De UX-mensen stemmen af met de gemeenten en burger. Kan de burger met de website uit de voeten? De UX-designer kan snel iets aanpassen aan een prototype. Bij mij heb je wat meer tijd nodig om de bijpassende code te maken. Dan pas ga ik bouwen. We zijn echt aanpalende disciplines.’ Waar kan Wigo4it nog vooruitgang boeken als het gaat om toegankelijkheid? ‘We zijn op de goede weg (zie ook artikel 'UX-design is een must voor Wigo4it en G4'). Belangrijke verbetering zou zijn als burgers direct feedback kunnen geven als ze met Edison bezig zijn. Waar lopen ze nou eigenlijk tegenaan als ze thuis achter de computer zitten? Als we dat weten; dan worden wij sterker. Dat klinkt eenvoudig, maar onder meer door de AVG-richtlijnen is het nog niet zo eenvoudig realiseerbaar, maar we zijn bezig met de voorbereidingen.’ Rek kijkt regelmatig naar buiten voor inspiratie en informatie: ‘De community voor toegankelijkheid, die is groot en levendig. Daar gaan we nog meer contact mee zoeken. Daar kunnen we veel van leren. Wetten veranderen, richtlijnen veranderen, en natuurlijk ook de technologie. Ik zie dat er veel kennis wordt uitgewisseld waar wij als Wigo4it van kunnen leren.’

Burger voorop

Bij andere organisaties waar Rek heeft gewerkt had online toegankelijkheid minder hoge prioriteit. ‘Hier weet men echt voor wie we het doen, de burger. Het zegt natuurlijk alles dat onze directeur regelmatig blogt over toegankelijkheid. Wij zullen er dan ook alles aan doen om de zogeheten digital divide, de kloof tussen reguliere gebruikers en gebruikers met een beperking, te overbruggen. In volgende ronde, die er binnenkort aankomt, moeten we juist die gebruikers nog meer ontmoeten – dat is de crux.’

Wie is Rutger Rek?

Bij Wigo4it is Rutger Rek de toegankelijkheids-expert, sinds 2018. Samen met het UX-team ziet hij erop toe dat toegankelijkheid voor de gebruiker binnen Wigo4it altijd centraal staat. Zijn officiële functie is: front end developer. Hij begon ooit als ontwerper bij een designbureau na zijn opleiding Vormgeving en ontwerp van interactie. Een studie waarbij de gebruiker centraal staat en je systemen en ontwerpen daarop inricht. In zijn lange loopbaan werkte hij onder meer bij de VARA waar hij diverse programma-websites ontwierp en leerde hoe hij zeer uiteenlopende doelgroepen kon bedienen. Bij de TU Delft heeft hij diverse websites ontwikkeld, voor zowel de staf als voor het online onderwijs.